Parafudr, elektrik şebekelerini ve elektrikli cihazları aşırı gerilimlere (özellikle yıldırım düşmesi veya şebekede oluşan ani gerilim dalgalanmalarına) karşı korumak için kullanılan bir koruma cihazıdır. Parafudrlar, genellikle elektrik dağıtım hatlarında, trafo merkezlerinde, endüstriyel tesislerde ve binalarda yaygın olarak kullanılır.
Bu cihazlar, gerilim seviyesinin belirli bir değeri aşması durumunda devreye girerek aşırı gerilimi toprağa deşarj eder ve böylece bağlı olduğu sistemin zarar görmesini önler.
Parafudrların Çalışma Prensibi
Parafudrlar, normal çalışma sırasında devrede aktif olarak bir işlem yapmazlar ve sistemin çalışmasını etkilemezler. Ancak şebekede bir aşırı gerilim oluştuğunda, belirli bir eşik değeri (örneğin, 230 V sistemlerde 275 V) aştığında devreye girerek:
- Aşırı gerilimi toprağa yönlendirir.
- Sistemi bu ani gerilimden koruyarak, cihazlarda arıza veya yanma gibi problemlerin oluşmasını engeller.
- Aşırı gerilim sona erdiğinde, devreden çıkar ve sistem normal çalışmasına devam eder.
Parafudr Çeşitleri
Parafudrlar, kullanım alanına ve koruma seviyesine göre farklı türlere ayrılır:
1. Yüksek Gerilim Parafudrları
- Kullanım Alanı: Elektrik şebekeleri, trafo merkezleri ve enerji nakil hatları.
- Amacı: Yüksek gerilimli hatlarda meydana gelen yıldırım darbelerini veya ani gerilimleri toprağa deşarj eder.
2. Alçak Gerilim Parafudrları
- Kullanım Alanı: Konutlar, ticari binalar ve endüstriyel tesisler.
- Amacı: Elektrik panolarını, makinaları ve elektronik cihazları korur.
3. Tip 1 Parafudr (Yıldırım Akımı Parafudru)
- Özelliği: Direkt yıldırım darbelerine karşı koruma sağlar.
- Kullanım Alanı: Binaların giriş panolarında ve paratoner sistemleriyle birlikte.
4. Tip 2 Parafudr (Ani Gerilim Parafudru)
- Özelliği: Şebekeden kaynaklanan orta düzeydeki ani gerilim dalgalanmalarına karşı koruma sağlar.
- Kullanım Alanı: İç tesisat ve hassas cihazlar.
5. Tip 3 Parafudr (Hassas Koruma Parafudru)
- Özelliği: Elektronik cihazları hassas bir şekilde korur.
- Kullanım Alanı: Bilgisayarlar, televizyonlar ve diğer elektronik ekipmanlar.
Parafudrın Kullanım Alanları
Parafudrlar, hem bireysel hem de endüstriyel uygulamalarda geniş bir kullanım alanına sahiptir:
- Elektrik Şebekeleri: Yıldırım düşmesi sonucu oluşan ani gerilimlerden şebeke hatlarını korur.
- Endüstriyel Tesisler: Makinalar, otomasyon sistemleri ve üretim hatları gibi hassas ekipmanların korunmasını sağlar.
- Binalar ve Konutlar: Elektrikli cihazları (örneğin televizyon, buzdolabı, bilgisayar) yıldırım darbelerine ve gerilim dalgalanmalarına karşı korur.
- Enerji Üretim Tesisleri: Güneş enerjisi sistemleri ve rüzgar türbinleri gibi yenilenebilir enerji kaynaklarında kullanılır.
- Telekomünikasyon Sistemleri: Haberleşme ekipmanlarını korumak için kullanılır.
Parafudrın Avantajları
- Aşırı gerilim koruması sağlar: Elektrik sistemlerini ve cihazları ani gerilimlerden kaynaklanan arızalara karşı korur.
- Cihaz ömrünü uzatır: Elektrik cihazlarının erken bozulmasını veya yanmasını engeller.
- Yangın riskini azaltır: Aşırı gerilimden kaynaklanabilecek kısa devreleri ve yangınları önler.
- Ekonomik kayıpları önler: Elektrik sistemlerinde hasarı önleyerek maliyetli onarımların önüne geçer.
Parafudr Montajı ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Doğru Yerleşim: Parafudr, genellikle ana elektrik panosuna veya koruma yapılacak ekipmana en yakın noktaya monte edilmelidir.
- Topraklama: Etkili bir koruma sağlamak için parafudrın doğru bir şekilde topraklanması gerekir. Topraklama direnci düşük olmalıdır.
- Koruma Koordinasyonu: Farklı tipteki parafudrlar (örneğin Tip 1 ve Tip 2) bir arada kullanıldığında, koruma seviyelerinin koordinasyonu sağlanmalıdır.
- Periyodik Kontrol: Parafudrın performansı zamanla düşebilir, bu nedenle düzenli bakım ve testler yapılmalıdır.